Eeste Leervaardigheid: Praktisch Inzicht

Als je kijkt naar kinderen met leerstoornissen dan zie je dat er nagenoeg altijd meerdere dingen zijn waar kinderen problemen mee hebben. Dat komt omdat alles met alles samenhangt. Als de motoriek onvoldoende ontwikkeld is (wat bij nagenoeg al deze kinderen het geval is) dan zijn de vaardigheden die TEGELIJKERTIJD met de motoriek ontwikkeld hadden moeten worden, ook onvoldoende ontwikkeld. Bij nagenoeg alle diagnoses die gesteld worden zoals dyslexie, dyspraxie, dyscalculie, DCD, ADHD, ADD, PDD-NOS enz. is sprake van onvoldoende motorische ontwikkeling en de daarmee samenhangende andere problemen. In de loop van de komende tijd zal ik een voor een de leervaardigheden, die ook voor het leren op school heel erg belangrijk zijn, bespreken.

In De Ontwikkeling Van Het Kind Hangt Alles Met Alles Samen

Alle leervaardigheden die je als kind moet ontwikkelen zijn eigenlijk even belangrijk want, zoals gezegd, hangt alles met alles samen. Daarom zijn er zoveel verschillende variaties in leerproblemen om dat bij het ene kind een bepaalde combinatie van vaardigheden minder goed ontwikkeld is en bij het andere kind een andere combinatie. Maar je moet als kind alle vaardigheden samen kunnen laten werken om goed te kunnen functioneren. Een van die leervaardigheden is "Praktisch Inzicht". Als je als kind naar de basisschool gaat dan ga je "echt leren". Het schoolsysteem is er op ingesteld dat kinderen, als ze naar groep 1 gaan, een aantal basisvaardigheden hebben zodat ze al min of meer zelfstandig kleine werkjes kunnen maken, al een beetje kunnen knippen, plakken, tekenen enz. In de loop van de jaren wordt er steeds meer zelfstandigheid van kinderen verwacht. Je staat er misschien niet zo bij stil maar voor nagenoeg alle dingen die je als kind op school gaat leren, is praktisch inzicht heel belangrijk omdat je toch, na instructie van de juf of meneer, zelf dingen moet kunnen gaan doen. Als je dan al een beetje weet hoe je dingen aan moet pakken en op jouw niveau al dingen zelf kunt doen, heb je een goede basis om op te bouwen. Hoe meer je al zelf kunt, hoe beter je motorisch ontwikkeld bent, hoe sneller je dingen oppakt des te minder hoef je op hulp te wachten en verloopt je leerproces veel sneller en heb je er ook meer plezier in. Zoals ik al eerder beschreven heb, lijken veel dingen voor ons, als volwassenen, simpel maar als kind moet je wel een aantal basisvaardigheden hebben anders weet je niet hoe je "zoiets simpels" aan moet pakken.

Een Flink Deel Van De Wereld Van Volwassenen Is Voor Het Kind Onzichtbaar

Gisteren vroeg ik me in mijn blog af of gemak nu echt altijd de mens wel "dient". Veel dingen die moeten gebeuren blijven voor kinderen onzichtbaar zoals wassen, afwassen, de weg zoeken (we hebben nu GPS), brieven schrijven (we zitten achter de computer en kinderen zien niet wat we aan het doen zijn), woorden en telefoonnummers opzoeken (op de computer) en noem maar op. Jonge kinderen missen hierdoor veel "te volgen" dingen die volwassenen doen. Het blijft steeds vaker voor hen onzichtbaar. Zijn onze kinderen wel "gediend" met het "gemak" dat we nu vaak hebben? In veel opzichten wel natuurlijk, maar het ligt er ook aan hoe je er mee omgaat.

Hoe Help Je Je Kind Praktisch Inzicht Te Ontwikkelen?

Praktisch inzicht ontwikkel je als kind door te spelen, zelf dingen te doen of mee te helpen als anderen iets doen. Het begint vaak met eerst te zien hoe anderen dingen doen. Als je erop let, kun je gewoon in je dagelijkse doen en laten je kind helpen om praktisch inzicht te ontwikkelen. Jonge kinderen vinden het prachtig om te "helpen" hoewel wij dat niet altijd als "helpen" ervaren. Wat wij doen dat willen zij ook doen en het is heel belangrijk dat we dat blijven stimuleren ook al krijgen wij dan niet altijd gedaan wat we hadden willen doen. Jonge kinderen vinden het heerlijk om b.v. te helpen afwassen: een stoel voor het aanrecht, schortje voor, een teiltje met lekker warm water en vooral veeeeel schuim en afwassen maar! Een geweldige activiteit om motorische vaardigheden te ontwikkelen, om de zintuigen te ontwikkelen en om de wereld om je heen te leren kennen. Het is prachtig om naar een spelend kind te kijken en om te zien hoe het de bewegingen en gedragingen van water b.v. bestudeert, kijkt hoe de druppels spetteren of in elkaar lopen op het aanrecht, hoe kopjes vollopen en dan overlopen enz. Je kunt allerlei van dit soort kleine karweitjes bedenken om samen met je kind, spelenderwijs te doen. Verder leren kinderen heel veel van zelf dingen bouwen en uitproberen. Ik kom daar later nog op terug maar karweitjes samen doen zijn ervaringen die voor kinderen heel belangrijk zijn om praktisch inzicht te ontwikkelen.

Voor de wat oudere kinderen is het nog steeds belangrijk om karweitjes te leren doen. Ook al zijn ze er niet "handig" in. Het probleem is vaak dat, wanneer kinderen niet zo "hand-ig" zijn, ze de dingen proberen te ontlopen, steeds minder dingen gaan doen en daardoor ook steeds minder vaardigheden verder ontwikkelen en/of verfijnen. Als volwassenen ben je snel geneigd om het dan maar te "laten zitten" en het zelf te doen. Toch is het belangrijk om kinderen dingen (zelf) te laten doen ook als ze dat niet leuk vinden of smoesjes bedenken om er onderuit te komen. Het kind zelf laten denken en zelf achter eventuele "fouten" laten komen en laten herstellen (mits dat geen gevaarlijke situaties oplevert) leert hen hun eigen leerproces in de hand te krijgen. Fouten maken moet niet gezien worden als "falen" maar als een kans om er wat van te leren en het de volgende keer beter te (kunnen) doen. Fouten (mogen) maken is essentieel voor nagenoeg ieder leerproces. Het is wel belangrijk om erop te letten dat je je kind dingen laat doen die aansluiten bij het niveau van zijn (motorische) ontwikkeling. Ik kom hier later ook nog op terug.

Spelen Is Leren En Leren Is Spelen

Alles is voor de peuter spel en spelen is voor jonge kinderen de manier om te leren. Voor ons zijn karweitjes die gedaan moeten worden vaak vervelend en saai maar voor jonge kinderen is het DE manier om spelenderwijs de wereld om hen heen te leren begrijpen en te leren om er deel aan te nemen. Verder geeft het kinderen ervaringen om daarna, als ze aan het spelen zijn, de dingen die ze beleefd hebben, na te spelen. Ze kunnen er in hun fantasie een heel spel aan vast hangen omdat je ze zinvolle, tastbare en beleefbare dingen hebt laten doen. Vanuit dit gezichtspunt is voor peuters speelgoed nog niet zo belangrijk en geeft het dagelijkse leven nagenoeg alles wat het voor zijn ontwikkeling nodig heeft.

Praktisch Inzicht Hebben Moet Je Leren

De manier om kinderen te leren praktisch inzicht te ontwikkelen is door ze zoveel mogelijk dingen ZELF te laten doen en probleempjes op hun niveau zelf op te laten lossen. Daarbij is het belangrijk om niet teveel uit te leggen of instructie te geven maar het kind de tijd geven om het zelf uit te puzzelen. Het is voor kinderen heel belangrijk om te leren van hun eigen handelingen, van hun "fouten" te leren en daardoor hun eigen leerproces door te maken. Als je geleerd hebt om zelfstandig iets te leren of uit te zoeken, heb je daar voor de rest van je leven heel veel profijt van. Het kind leert op die manier om, steeds op zijn eigen niveau, in zichzelf een leerproces in gang te zetten en in gang te houden, zonder hulp van buitenaf. Een van de manieren is dus door je (jonge) kind te laten leren door spelenderwijs mee te helpen en door jou na te doen. Later kunnen ze dan zelfstandig dingen gaan doen zoals de tafel dekken, spulletjes opruimen (goed om te leren ordenen b.v.) enz.

Een klein portemonneetje met wat geld erin en je kind steeds b.v. een eigen boodschapje te laten kopen geeft het de ervaring van geld en wat je met geld kunt doen. Winkelen, dingen kopen, geld en betalen b.v. worden op die manier letterlijk tastbare begrippen waardoor het digitale geldverkeer en pinnen later ook beter begrepen kan worden. Dit geeft kinderen ervaringen waar ze later de dingen die ze op school gaan leren weer aan vast kunnen "knopen". Dus je kunt van alles bedenken om je kind bij te betrekken: ramen wassen, de stoep vegen, handveger en blik gebruiken, kleine wasjes doen, appeltaart bakken, zelf pizza maken en noem maar op. Tegelijkertijd worden allerlei motorische vaardigheden op een betekenisvolle manier geoefend: naar de winkel lopen, het winkelwagentje duwen, boodschapjes inladen, geld pakken en tellen, deeg kneden, appels snijden en ga zo maar door.

Motorische Vaardigheden Verbinden Met Andere Vaardigheden

Als (jonge) kinderen al doende motorisch vaardiger worden en ze door dagelijkse bezigheden de wereld om hen heen beter leren begrijpen dan worden ze zelfstandiger, motorisch vaardiger, krijgen ze meer zelfvertrouwen en zullen ze daardoor ook meer nieuwe dingen aan (durven) pakken en zodoende nog meer leren. Je krijgt dan een sneeuwbaleffect waardoor de leerervaringen een steeds groter gebied gaan bestrijken en zo geef je de beste begeleiding kinderen kunnen wensen. Praktisch inzicht ontwikkelen is essentieel om b.v. faalangst zoveel mogelijk te voorkomen omdat het kind in zichzelf het gevoel en de wetenschap ontwikkelt dat het de dingen om zich heen begrijpt en er mee om kan gaan. Daarnaast (en ook mede daardoor) ontwikkelt en verfijnt het steeds meer motorische vaardigheden om te kunnen doen wat er van hem of haar verwacht wordt of wat het zelf van plan is om te doen. Als deze basis er niet of onvoldoende is, wordt het leren op school vaak al meteen moeilijker.