Doorzettingsvermogen: Jonge Kinderen Zijn Nog échte Doorzetters

Dit blogbericht is het vervolg op eerdere berichten (zie blogarchief) waarin ontwikkeling van het doorzettingsvermogen wordt besproken. Doorzettingsvermogen is een van de leervaardigheden die kinderen nodig hebben om op de basisschool goed tot zelfstandig leren te kunnen komen.

Als je naar een klein kind, dat aan het rondscharrelen is, kijkt dan zie je dat het nagenoeg onafgebroken doorzettingsvermogen aan het oefenen is. Als je alleen al kijkt wat het leren staan en lopen voor doorzettingsvermogen kost dan is dat eigenlijk ontzagwekkend. Met het oog op het leerproces en ontwikkelen van het zelfgenererend leervermogen is het vanaf het begin belangrijk om je kind de kans te geven om dit proces van proberen, oefenen, nog-een-keer-en-nog-een-keer, zoveel mogelijk te laten doorlopen. We willen zo graag helpen en natuurlijk doe je dat af en toe want het is ook gewoon leuk om je kindje aan de hand stapjes te laten zetten. Maar als je je realiseert dat je kind, door zijn hele ontwikkeling heen, fases van dingen overwinnen heel hard nodig heeft om later op school zichzelf ook te kunnen overwinnen, ga je heel anders naar dit proces van "vallen en opstaan" (letterlijk en later meer figuurlijk) kijken.

Als je dat gevoel van jezelf terughouden jezelf eenmaal eigen hebt gemaakt en hebt leren zien welke facetten van het zelfstandig leren geoefend worden dan zul je dat, als je kind groter wordt, steeds kunnen blijven doen. Niet omdat je niet van je kind houdt maar omdat je het tot een zelfstandige volwassene op wilt laten groeien. Goed doceren en afwegen blijft natuurlijk belangrijk want je wilt je kind ook niet helemaal op zichzelf aangewezen laten worden. Er moet een evenwicht zijn.

Doorzettingsvermogen En Zelfvertrouwen Bij Kinderen Ontwikkelen

Door veel zelf te doen ontwikkelen kinderen zowel hun grove motoriek als hun fijne motoriek. Als we ze leren om hun eigen hersens te gebruiken en zelfstandig hun eigen "problemen" op te lossen, krijgen ze veel meer zelfvertrouwen omdat ze de dingen steeds beter in leren schatten en te doen. Volwassenen zijn te vaak te snel paraat om te helpen en kinderen dingen uit handen te nemen of ze dingen te verbieden die een "risico" hebben ("niet rennen anders val je je tanden door je lip"). Natuurlijk moeten we goed voor kinderen zorgen en over hun veiligheid waken maar dat zorgen moet geen beperking van hun zelfredzaamheid en hun motorische ontwikkeling worden.

Er zijn mensen die voor hun kinderen denken en zelfs praten. Als je het kind iets vraagt, krijg je van de ouder antwoord. Op een gegeven moment zegt het kind niets meer omdat er geen noodzaak meer voor is. Dat kan zover doorwerken dat kinderen niet meer het besef hebben dat ze ook zelf iets kunnen doen of eigen initiatief kunnen tonen. En dat wordt op school, bij het leren, wel verwacht.

Als je alleen maar kunt doen wat juf zegt, dan ontwikkel je geen eigen leerproces. Juf of meneer kan niet de hele dag naast je staan om precies te zeggen wat de volgende stap is die je moet zetten. Toch zijn er heel veel kinderen die voor hun leerproces min of meer afhankelijk van volwassenen zijn geworden. Zelf leren denken en zelf je problemen op leren lossen (op het niveau passend bij de leeftijd) is ongelooflijk belangrijk. In deze tijd waarin er altijd wel een volwassene "beschikbaar" is en waarin veel voor het kind "georganiseerd" wordt, lopen kinderen het risico dat ze zich helemaal naar volwassenen voegen en een passieve en afwachtende houding aan gaan nemen.

Kinderen Leren Niet Af-Leren

Kleine kinderen willen heel veel "zelf doen". Dat is hun instinctieve gevoel waardoor kinderen leren. Wij zijn onderdeel van de natuur en in de natuur moet je op een gegeven moment onafhankelijk van je ouders zijn om te kunnen overleven. Voor mensen is dat eigenlijk ook nog zo alleen verliezen we dat wel eens uit het oog. We zijn maar wat snel geneigd om een klein kindje te helpen als het moeite heeft om b.v. een hoge drempel over te komen. Maar als het je lukt om jezelf terug te houden en te kijken wat het doet, zul je vaak zien dat je kind heel goed in staat is om zijn "probleem" zelf op te lossen. Natuurlijk moet je blijven kijken en zelf inschatten of het verantwoord is of niet want dat kan een kind zelf nog niet. De kunst is om daar een evenwicht in te vinden.

Je kunt dan ook wel begrijpen dat alle hulpmiddelen, die een kind te vroeg in een volgende fase trekken, je kind erg kunnen belemmeren om de fase waarin het daadwerkelijk zit, intensief genoeg te doorlopen. Het is voor de hele ontwikkeling van kinderen belangrijk om daar op te blijven letten. Het leren leren, doorzettingsvermogen en praktisch inzicht ontwikkelen en het ontwikkelen van motorische vaardigheden zijn nauw met elkaar verweven. In mijn vorige berichten heb ik daar ook al over geschreven.

In de ontwikkeling van kinderen hangt alles met alles samen waarbij het ZELF DOEN (je eigen hersens leren gebruiken) en motorisch vaardig worden de sleutels zijn. Bij een evenwichtige cognitieve ontwikkeling van kinderen gaat de ontwikkeling van alle vaardigheden hand-in-hand. Je kind moet daarom de gelegenheid krijgen om al deze vaardigheden, goed met elkaar geïntegreerd, te ontwikkelen. Als we het uit kunnen houden om onze kinderen (van heel klein tot groot) de kans te geven om hun eigen hersens te leren gebruiken, hun eigen problemen op te lossen en daarmee hun zelfgenererend leervermogen te ontwikkelen, geven we ze een enorme rijkdom mee voor de rest van hun leven.